Oncologie - Chemotherapie
Algemene principes
In een tumor zijn enkel de cellen die zich onbeperkt kunnen reproduceren ("de stamcellen") gevaarlijk. Het zijn deze cellen die men wil vernietigen. De andere cellen, die zich vermenigvuldigen maar zich niet reproduceren en die zich differentëren, sterven op "natuurlijke" wijze af, zonder de chemotherapie.
Er bestaan geen specifieke geneesmiddelen tegen kankercellen: alle gebruikte geneesmiddelen zijn min of meer giftig voor de normale cellen. De normale cellen starten hun herstelmechanismen, en meer bepaald het eiwit p53.
De meeste geneesmiddelen tasten de kankercel aan op het moment dat ze zich verdeelt, door het delicate mechanisme van de celdeling te vervalsen.
De weinig actieve tumoren zullen dus weinig getroffen worden. Omgekeerd zullen de zeer actieve gezonde weefsels (bloedcellen, slijmvlies, huid) gemakkelijk aangetast worden en zij zullen zich dus moeten herstellen.
Alle geneesmiddelen hebben een min of meer sterke hematologische toxiciteit, en meestal een niet-hematologische toxiciteit.
Hoe sterker de toegediende dosis is, hoe groter de kans om de kankercellen te doden, maar ook hoe groter de kans dat gezonde cellen gedood worden.
Over het algemeen herstellen de normale cellen sneller dan de kankercellen. Het tempo van de kuren hangt van de hersteltijd (gewoonlijk langer voor bejaarden) af, en/of van de snelheid van vermenigvuldiging van de tumor (korter voor de embryonale gezwellen en botsarcomen)
Als de kankercellen slecht worden geïrrigeerd, of min of meer quiescent (in rust) zijn (centrum van de tumor), ontvangen ze minder antimitotica (middel dat celdeling verhindert of vermindert) en zijn zeer minder gevoelig voor. Vandaar het herhaalde belang van een vroege reductiechirurgie.
Men combineert meestal verschillende geneesmiddelen, omdat hun theoretisch biologische uitwerking enigszins verschillend kan zijn, en soms synergetisch kan zijn. Omdat hun niet-hematologische toxiciteit niet identiek is en vooral omdat de ervaring heeft aangetoond dat die combinaties doeltreffender waren en goed getolereerd werden.
Bijwerkingen
Chemotherapie omvat zeer verschillende behandelingen en de bijwerkingen variëren al naar gelang de gebruikte geneesmiddelen en de persoon.
Aarzel niet om je arts meer informatie te vragen over jouw behandeling.
De huid
De huid kan veel gevoeliger voor de zon zijn. Ga niet in de zon liggen. Gebruik zonnecrèmes met een hoge beschermingsfactor, bedek uw hoofd.
Bepaalde producten veroorzaken een droge huid en broze handpalmen. Draag handschoenen voor de afwas, gebruik een hydraterende crème om uw huid soepel te houden.
De huid kan veel gevoeliger voor de zon zijn. Ga niet in de zon liggen. Gebruik zonnecrèmes met een hoge beschermingsfactor, bedek uw hoofd.
Bepaalde producten veroorzaken een droge huid en broze handpalmen. Draag handschoenen voor de afwas, gebruik een hydraterende crème om uw huid soepel te houden.
Het haar
Door het gebruik van bepaalde geneesmiddelen is een gedeeltelijke of soms totale haaruitval mogelijk. De haaruitval komt gewoonlijk 2 tot 4 weken na het begin van de behandeling voor. Deze haaruitval is van voorbijgaande aard; eenmaal de behandeling voorbij is, groeien de haren terug.
Soms schrijft men een ijskap voor tijdens de chemotherapie om het haarverlies te verminderen. Deze maatregel kan het haarverlies nochtans niet bij alle behandelingen voorkomen.
Enkele adviezen: laat je haar kort knippen, vermijd geblondeerd of geverfd haar of een permanent,.
Als jouw behandeling een volledig haarverlies veroorzaakt, raadt men je aan om tamelijk vlug een pruik te kiezen. Houd de rekening bij, want de verzekering betaalt een deel van de rekening terug.
Sommige mensen verkiezen een sjaal, een mooie hoed of een pet.
Door het gebruik van bepaalde geneesmiddelen is een gedeeltelijke of soms totale haaruitval mogelijk. De haaruitval komt gewoonlijk 2 tot 4 weken na het begin van de behandeling voor. Deze haaruitval is van voorbijgaande aard; eenmaal de behandeling voorbij is, groeien de haren terug.
Soms schrijft men een ijskap voor tijdens de chemotherapie om het haarverlies te verminderen. Deze maatregel kan het haarverlies nochtans niet bij alle behandelingen voorkomen.
Enkele adviezen: laat je haar kort knippen, vermijd geblondeerd of geverfd haar of een permanent,.
Als jouw behandeling een volledig haarverlies veroorzaakt, raadt men je aan om tamelijk vlug een pruik te kiezen. Houd de rekening bij, want de verzekering betaalt een deel van de rekening terug.
Sommige mensen verkiezen een sjaal, een mooie hoed of een pet.
De voortplanting
Bij de vrouw
Bepaalde geneesmiddelen veroorzaken een onregelmatige menstruatie of zelfs het uitblijven van de regels met symptomen van de menopauze, zoals opvliegers. Als je de menopauze nadert, kunnen bepaalde chemotherapieën een definitieve menopauze veroorzaken.
Voor vrouwen die zich niet in de menopauze bevinden is het uiterst belangrijk om zich tegen elke mogelijke zwangerschap te beschermen, door doeltreffende contraceptie die past bij je behandeling. De geneesmiddelen van de chemotherapie kunnen immers misvormingen van de foetus veroorzaken.
Wacht na het eind van je behandeling op de goedkeuring van je arts alvorens je een zwangerschap overweegt.
Bij de man
Het is beter om tijdens de behandeling een contraceptief middel te gebruiken (jij of je partner).
De behandeling kan een verminderde kwaliteit van het sperma veroorzaken.
Bepaalde behandelingen kunnen verantwoordelijk zijn voor een definitieve afname van de vruchtbaarheid. Voor het begin van je behandeling kan je sperma inleveren bij de spermabank met het oog op een latere kunstmatige inseminatie.
Bij de vrouw
Bepaalde geneesmiddelen veroorzaken een onregelmatige menstruatie of zelfs het uitblijven van de regels met symptomen van de menopauze, zoals opvliegers. Als je de menopauze nadert, kunnen bepaalde chemotherapieën een definitieve menopauze veroorzaken.
Voor vrouwen die zich niet in de menopauze bevinden is het uiterst belangrijk om zich tegen elke mogelijke zwangerschap te beschermen, door doeltreffende contraceptie die past bij je behandeling. De geneesmiddelen van de chemotherapie kunnen immers misvormingen van de foetus veroorzaken.
Wacht na het eind van je behandeling op de goedkeuring van je arts alvorens je een zwangerschap overweegt.
Bij de man
Het is beter om tijdens de behandeling een contraceptief middel te gebruiken (jij of je partner).
De behandeling kan een verminderde kwaliteit van het sperma veroorzaken.
Bepaalde behandelingen kunnen verantwoordelijk zijn voor een definitieve afname van de vruchtbaarheid. Voor het begin van je behandeling kan je sperma inleveren bij de spermabank met het oog op een latere kunstmatige inseminatie.
Het bloed
witte bloedlichaampjes, rode bloedlichaampjes en bloedplaatjes
Chemotherapie vertraagt de productie van de witte bloedlichaampjes, de rode bloedlichaampjes en de bloedplaatjes in het beenmerg. Zo zal, een goede week na het toedienen van de behandeling, het aantal witte en rode bloedlichaampjes en bloedplaatjes zakken, om vervolgens spontaan terug te stijgen.
Alvorens een nieuwe behandeling te beginnen, zal een bloedproef uitgevoerd worden om te controleren of er voldoende witte bloedlichaampjes en bloedplaatjes zijn.
De witte bloedlichaampjes
Het zijn de witte bloedlichaampjes en hoofdzakelijk de neutrofiele witte bloedlichaampjes die ons tegen infecties beschermen. Wanneer er te weinig zijn, is onze weerstand niet goed. Koorts (38°C) of hevige rillingen zijn vaak de eerste tekenen van een infectie. Dan moet het aantal witte bloedlichaampjes dringend gecontroleerd worden. Als er te weinig zijn, zal men snel een antibioticabehandeling via infuus moeten starten, want de natuurlijke weerstand volstaat dan niet om de infectie te bestrijden.
In bepaalde gevallen kan men een behandeling met geneesmiddelen die de groei van de witte bloedlichaampjes stimuleren (Neupogen of Granocyte) voorschrijven. Zo wordt een te sterke daling vermeden en kunnen de witte bloedlichaampjes vooral snel herstellen. Helaas zijn deze producten zeer duur en hun vergoeding door de sociale zekerheid is onderworpen aan strikte criteria.
Als je behandeling een belangrijke daling van de witte bloedlichaampjes kan veroorzaken, raadt men aan om zich tegen omgevingsbesmettingen te beschermen. Was groenten en fruit goed, schil of kook die indien mogelijk. Eet geen rauwe zeevruchten en filet américain. Vermijd mensen die een zware keelontsteking, de griep of gastro-enteritis hebben. Vermijd grote menigten. Houd je aan een goede lichaams- en tandhygiëne.
De rode bloedlichaampjes
Wanneer het aantal rode bloedlichaampjes te laag is spreekt men over bloedarmoede. Het zijn de rode bloedlichaampjes die de zuurstof in het bloed vervoeren. Bloedarmoede kan verantwoordelijk zijn voor vermoeidheid en ademnood bij een inspanning. Als dat het geval is, kan men je een transfusie van rode bloedlichaampjes of een behandeling door erythropoietine (EPO voor de wielrenners) voorstellen om het beenmerg te stimuleren meer rode bloedlichaampjes te produceren. Net zoals het product dat de productie van witte bloedlichaampjes stimuleert, is erythropoietine (Eprex of NeoRecormon) duur en is de vergoeding onderworpen aan strikte criteria.
De bloedplaatjes
De plaatjes doen het bloed stollen om het bloeden te stoppen wanneer je je verwondt. Als het aantal bloedplaatjes te laag is, kunnen er zich spontane bloedingen voordoen.
Hier volgen enkele manieren om problemen te vermijden bij een tekort aan bloedplaatjes:
witte bloedlichaampjes, rode bloedlichaampjes en bloedplaatjes
Chemotherapie vertraagt de productie van de witte bloedlichaampjes, de rode bloedlichaampjes en de bloedplaatjes in het beenmerg. Zo zal, een goede week na het toedienen van de behandeling, het aantal witte en rode bloedlichaampjes en bloedplaatjes zakken, om vervolgens spontaan terug te stijgen.
Alvorens een nieuwe behandeling te beginnen, zal een bloedproef uitgevoerd worden om te controleren of er voldoende witte bloedlichaampjes en bloedplaatjes zijn.
De witte bloedlichaampjes
Het zijn de witte bloedlichaampjes en hoofdzakelijk de neutrofiele witte bloedlichaampjes die ons tegen infecties beschermen. Wanneer er te weinig zijn, is onze weerstand niet goed. Koorts (38°C) of hevige rillingen zijn vaak de eerste tekenen van een infectie. Dan moet het aantal witte bloedlichaampjes dringend gecontroleerd worden. Als er te weinig zijn, zal men snel een antibioticabehandeling via infuus moeten starten, want de natuurlijke weerstand volstaat dan niet om de infectie te bestrijden.
In bepaalde gevallen kan men een behandeling met geneesmiddelen die de groei van de witte bloedlichaampjes stimuleren (Neupogen of Granocyte) voorschrijven. Zo wordt een te sterke daling vermeden en kunnen de witte bloedlichaampjes vooral snel herstellen. Helaas zijn deze producten zeer duur en hun vergoeding door de sociale zekerheid is onderworpen aan strikte criteria.
Als je behandeling een belangrijke daling van de witte bloedlichaampjes kan veroorzaken, raadt men aan om zich tegen omgevingsbesmettingen te beschermen. Was groenten en fruit goed, schil of kook die indien mogelijk. Eet geen rauwe zeevruchten en filet américain. Vermijd mensen die een zware keelontsteking, de griep of gastro-enteritis hebben. Vermijd grote menigten. Houd je aan een goede lichaams- en tandhygiëne.
De rode bloedlichaampjes
Wanneer het aantal rode bloedlichaampjes te laag is spreekt men over bloedarmoede. Het zijn de rode bloedlichaampjes die de zuurstof in het bloed vervoeren. Bloedarmoede kan verantwoordelijk zijn voor vermoeidheid en ademnood bij een inspanning. Als dat het geval is, kan men je een transfusie van rode bloedlichaampjes of een behandeling door erythropoietine (EPO voor de wielrenners) voorstellen om het beenmerg te stimuleren meer rode bloedlichaampjes te produceren. Net zoals het product dat de productie van witte bloedlichaampjes stimuleert, is erythropoietine (Eprex of NeoRecormon) duur en is de vergoeding onderworpen aan strikte criteria.
De bloedplaatjes
De plaatjes doen het bloed stollen om het bloeden te stoppen wanneer je je verwondt. Als het aantal bloedplaatjes te laag is, kunnen er zich spontane bloedingen voordoen.
Hier volgen enkele manieren om problemen te vermijden bij een tekort aan bloedplaatjes:
-
Neem geen aspirine, want aspirine vermindert de goede werking van de plaatjes.
-
Pas op voor stoten en blessures (vermijd hevige sporten, draag handschoenen tijdens het tuinieren...).
-
Raadpleeg snel een arts als je spontaan een bloeduitstorting of een petechie vertoont. Petechiën zijn kleine puntbloedingen onder de huid zoals een rode speldenknop.
-
Vermeld elke abnormale bloeding aan je arts, zoals een neusbloeding, bloed in de urine of in de stoelgang.
-
Waarschuw de arts als je hoofdpijn hebt.
-
Bij een tekort aan plaatjes zal men een bloedplaatjestransfusie voorstellen.
Het spijsverteringssysteem
misselijkheid, aften, diarre, constipatie
Misselijkheid en braken
Verschillende producten die ingezet worden tijdens de chemotherapie kunnen misselijkheid en braken veroorzaken. Dit gebeurt tijdens of na de toediening van het product en kan enkele dagen duren. Bijna systematisch worden geneesmiddelen tegen misselijkheid toegevoegd aan het infuus van de chemotherapie.
Er worden ook geneesmiddelen voorgeschreven om thuis in te nemen. Neem de geneesmiddelen tegen misselijkheid thuis in, naar gelang je behoeften.
Er zijn 3 families van geneesmiddelen tegen misselijkheid:
misselijkheid, aften, diarre, constipatie
Misselijkheid en braken
Verschillende producten die ingezet worden tijdens de chemotherapie kunnen misselijkheid en braken veroorzaken. Dit gebeurt tijdens of na de toediening van het product en kan enkele dagen duren. Bijna systematisch worden geneesmiddelen tegen misselijkheid toegevoegd aan het infuus van de chemotherapie.
Er worden ook geneesmiddelen voorgeschreven om thuis in te nemen. Neem de geneesmiddelen tegen misselijkheid thuis in, naar gelang je behoeften.
Er zijn 3 families van geneesmiddelen tegen misselijkheid:
-
De "setronen": Novaban 1/dag, Zofran 2/dag, Kytril 2/dag. Zij zijn het sterkst, maar zij kunnen constipatie en hoofdpijn veroorzaken.
-
De "klassieke" geneesmiddelen: Litican 1 tot 6 per dag, Motilium 1 tot 6 per dag, Primperan 1 tot 6 per dag, Vogalene 1 tot 6 per dag.
-
De corticoïden: Medrol, Solu-Pred, Aacedixam. Houd u aan de door uw arts voorgeschreven dosis.
-
Zofran en Primperan bestaan in zetpillen.
Zenuwachtigheid en angst kunnen de misselijkheid verergeren. Houd je tijdens de behandeling bezig, ontspan je door een leuke bezigheid (lezen, kruiswoordraadsels, muziek,...). Soms is het nuttig om een kalmeringsmiddel te nemen tijdens de chemotherapie.
Chemotherapie kan de maag irriteren, gastritis veroorzaken, wat ook misselijkheid kan veroorzaken.
Alsje je langer dan een week misselijk voelt, als je brandend maagzuur of zure oprispingen hebt, praat er dan over met je arts. Hij zal je een maagbeschermer (Maalox, Nozid, Mylanta, Gaviscon) voorschrijven of een geneesmiddel dat de zuurproductie van de maag vermindert (Zantac, Ranitidine, Losec).
Tijdens een chemotherapeutische behandeling hoef je geen bijzonder dieet te volgen. Er zijn geen verboden voedingsmiddelen. Soms kan je smaakzin gewijzigd worden. Neem kleine lichte maaltijden met dingen die je graag eet.
Aften
Het tandvlees kan gevoelig zijn tijdens de behandeling. Het is nuttig om aften te voorkomen en ze te behandelen als ze opkomen.
Enkele adviezen voor een goede mond- en tandhygiëne:
Chemotherapie kan de maag irriteren, gastritis veroorzaken, wat ook misselijkheid kan veroorzaken.
Alsje je langer dan een week misselijk voelt, als je brandend maagzuur of zure oprispingen hebt, praat er dan over met je arts. Hij zal je een maagbeschermer (Maalox, Nozid, Mylanta, Gaviscon) voorschrijven of een geneesmiddel dat de zuurproductie van de maag vermindert (Zantac, Ranitidine, Losec).
Tijdens een chemotherapeutische behandeling hoef je geen bijzonder dieet te volgen. Er zijn geen verboden voedingsmiddelen. Soms kan je smaakzin gewijzigd worden. Neem kleine lichte maaltijden met dingen die je graag eet.
Aften
Het tandvlees kan gevoelig zijn tijdens de behandeling. Het is nuttig om aften te voorkomen en ze te behandelen als ze opkomen.
Enkele adviezen voor een goede mond- en tandhygiëne:
-
Spoel in geval van gevoelig tandvlees je mond na alle maaltijden en voor het slapen gaan met een antisepticum (orale Isobetadine, Hextril, Corsodyl). Verdun uw mondspoeling met water als die te veel irriteert.
-
Poets je tanden met een zachte borstel en weinig irriterende tandpasta.
-
Vermijd irriterende voedingsmiddelen: kruiden, citroen, noten, alcohol.
Praat met je arts als je pijnlijke aften hebt. Hij zal je een aanvullende mondspoeling met bicarbonaat, een plaatselijk verdovend middel en eventueel een geneesmiddel tegen mycoses voorschrijven. Het is nuttig om 's nachts en wanneer je overdag zonder kunt, je vals gebit uit te laten.
Diarree
Bepaalde behandelingen kunnen diarree veroorzaken. Als dat zo is, drink dan veel om de door de diarree verloren vloeistoffen te vervangen. Eet vezelarme voedingsmiddelen (deeg, rijst, wit brood, geschilde groenten en fruit).
Bij overvloedige diarree is het voorschrijven van antidiarretica (Imodium, Barexal) gerechtvaardigd op voorwaarde dat de arts een besmettelijke oorsprong van de diarree heeft uitgesloten.
Constipatie
De geneesmiddelen tegen misselijkheid, bepaalde producten die toegediend worden tijdens de chemotherapie, de pijnstillers, je veranderde levensstijl en voeding kunnen verantwoordelijk zijn voor constipatie.
Drink voldoende, eet vezelrijke voedingsmiddelen en beweeg indien mogelijk meer als je geconstipeerd bent.
Bepaalde laxeermiddelen zullen worden voorgeschreven (Movicol, Forlax, Duphalac, Lansoyl, Laxoberon).
Oedeem en waterretentie
Tijdens een chemotherapeutische behandeling gebeurt het vaak dat de enkels (malleolair oedeem) wegens waterretentie opzwellen. De meest voorkomende oorzaak van deze waterretentie is een cortisonebehandeling om misselijkheid of hypersensiviteit (allergieën) te voorkomen.
Bepaalde chemotherapeutische producten, zoals Taxotere en Gemcitabine kunnen direct verantwoordelijk zijn voor waterretentie.
Hartfalen kan eveneens waterretentie veroorzaken.
Enkele maatregelen kunnen helpen om de vorming van waterretentie te beperken:
Diarree
Bepaalde behandelingen kunnen diarree veroorzaken. Als dat zo is, drink dan veel om de door de diarree verloren vloeistoffen te vervangen. Eet vezelarme voedingsmiddelen (deeg, rijst, wit brood, geschilde groenten en fruit).
Bij overvloedige diarree is het voorschrijven van antidiarretica (Imodium, Barexal) gerechtvaardigd op voorwaarde dat de arts een besmettelijke oorsprong van de diarree heeft uitgesloten.
Constipatie
De geneesmiddelen tegen misselijkheid, bepaalde producten die toegediend worden tijdens de chemotherapie, de pijnstillers, je veranderde levensstijl en voeding kunnen verantwoordelijk zijn voor constipatie.
Drink voldoende, eet vezelrijke voedingsmiddelen en beweeg indien mogelijk meer als je geconstipeerd bent.
Bepaalde laxeermiddelen zullen worden voorgeschreven (Movicol, Forlax, Duphalac, Lansoyl, Laxoberon).
Oedeem en waterretentie
Tijdens een chemotherapeutische behandeling gebeurt het vaak dat de enkels (malleolair oedeem) wegens waterretentie opzwellen. De meest voorkomende oorzaak van deze waterretentie is een cortisonebehandeling om misselijkheid of hypersensiviteit (allergieën) te voorkomen.
Bepaalde chemotherapeutische producten, zoals Taxotere en Gemcitabine kunnen direct verantwoordelijk zijn voor waterretentie.
Hartfalen kan eveneens waterretentie veroorzaken.
Enkele maatregelen kunnen helpen om de vorming van waterretentie te beperken:
-
Houd je benen omhoog wanneer je neerzit
-
Beperk zout in de voeding
-
Draag steunkousen
Specifieke bijwerkingen voor bepaalde producten
De zenuwen
Bepaalde producten kunnen een specifieke zenuwtoxiciteit hebben (neurotoxiciteit)
Oxaliplatine
Onaangename gewaarwordingen en jeuk in de vingers en de keel bij contact met de kou, tijdens de behandeling en de daaropvolgende dagen.
Oxaliplatine, Taxol, Taxotere, Vincristine
Jeuk, verdoofd gevoel en verlies van gevoeligheid in de voeten en de vingers indien de behandeling verschillende maanden toegediend wordt. Als de gewaarwordingen een belemmering vormen, moet men de arts verwittigen. Hij zal de sterkte van de behandeling verminderen of de behandeling onderbreken. Zo wordt een handicap waarvan men verschillende maanden zou moeten herstellen, vermeden.
De nieren, de urinewegen
Cisplatine
Dit product is zwaar voor de nieren. De goede werking van de nieren moet voor het toedienen van cisplatine gecontroleerd worden. Met urine van 24 uur kan de nierfunctie geëvalueerd worden. De dag voor, de dag van de toediening en de dag na de toediening van cisplatine moet men overvloedig drinken (minstens 2 liter vloeistof) om de nieren te beschermen.
Ifosfamide
Dit product kan de urinewegen en de blaas irriteren. Drink veel en ga geregeld naar het toilet (vermijd een volle blaas ) tijdens de behandeling en de volgende dag. Zo verdunt de urine en vermindert de contacttijd in de blaas.
Het hart
Epirubicine en Doxorubicine
Deze producten kunnen de kracht van het hart verminderen. Voor de behandeling controleert men of het hart goed functioneert door een scintigrafie (isotopische ventriculografie) of echografie.
Het onderzoek wordt eventueel in de loop van de behandeling herhaald.
De longen
Bleomycine
Dit product kan giftig zijn voor de longen. Tijdens de behandeling verzekert men zich van de goede longfunctie door een functionele ademhalingsproef. Als je een hoest ontwikkelt of als je vlugger buiten adem raakt, is het zeer belangrijk dit aan je arts te melden.
Het uitoefenen van sporten met geconcentreerde zuurstof wordt afgeraden (duiksport, sportluchtvaart).
Andere producten die ingezet worden tijdens de chemotherapie kunnen ook onvoorzienbare ademhalingsproblemen veroorzaken. Verwittig je arts als je een hoest ontwikkelt of als je vlugger buiten adem raakt.
Het gehoor
Cisplatine
Verwittig je arts als je de indruk hebt minder goed te horen of als je oorsuizingen krijgt.
De zenuwen
Bepaalde producten kunnen een specifieke zenuwtoxiciteit hebben (neurotoxiciteit)
Oxaliplatine
Onaangename gewaarwordingen en jeuk in de vingers en de keel bij contact met de kou, tijdens de behandeling en de daaropvolgende dagen.
Oxaliplatine, Taxol, Taxotere, Vincristine
Jeuk, verdoofd gevoel en verlies van gevoeligheid in de voeten en de vingers indien de behandeling verschillende maanden toegediend wordt. Als de gewaarwordingen een belemmering vormen, moet men de arts verwittigen. Hij zal de sterkte van de behandeling verminderen of de behandeling onderbreken. Zo wordt een handicap waarvan men verschillende maanden zou moeten herstellen, vermeden.
De nieren, de urinewegen
Cisplatine
Dit product is zwaar voor de nieren. De goede werking van de nieren moet voor het toedienen van cisplatine gecontroleerd worden. Met urine van 24 uur kan de nierfunctie geëvalueerd worden. De dag voor, de dag van de toediening en de dag na de toediening van cisplatine moet men overvloedig drinken (minstens 2 liter vloeistof) om de nieren te beschermen.
Ifosfamide
Dit product kan de urinewegen en de blaas irriteren. Drink veel en ga geregeld naar het toilet (vermijd een volle blaas ) tijdens de behandeling en de volgende dag. Zo verdunt de urine en vermindert de contacttijd in de blaas.
Het hart
Epirubicine en Doxorubicine
Deze producten kunnen de kracht van het hart verminderen. Voor de behandeling controleert men of het hart goed functioneert door een scintigrafie (isotopische ventriculografie) of echografie.
Het onderzoek wordt eventueel in de loop van de behandeling herhaald.
De longen
Bleomycine
Dit product kan giftig zijn voor de longen. Tijdens de behandeling verzekert men zich van de goede longfunctie door een functionele ademhalingsproef. Als je een hoest ontwikkelt of als je vlugger buiten adem raakt, is het zeer belangrijk dit aan je arts te melden.
Het uitoefenen van sporten met geconcentreerde zuurstof wordt afgeraden (duiksport, sportluchtvaart).
Andere producten die ingezet worden tijdens de chemotherapie kunnen ook onvoorzienbare ademhalingsproblemen veroorzaken. Verwittig je arts als je een hoest ontwikkelt of als je vlugger buiten adem raakt.
Het gehoor
Cisplatine
Verwittig je arts als je de indruk hebt minder goed te horen of als je oorsuizingen krijgt.